Published 2009

Księga Wielkiego Księstwa Litewskiego to licząca prawie 600 stron praca — zbiór esejów dwudziestu autorów z Polski, Litwy i Białorusi odwołujących się do tradycji i dziedzictwa Księstwa Litewskiego. Praca została wydana w czterech językach: polskim, białoruskim, litewskim i angielskim. Pomysł powstania księgi zrodził się kilka lat temu na spotkaniu Czesława Miłosza, Tomasa Venclova i Andrzeja Strumiłły. Księga została wydana w 1000 egzemplarzy.

Projekt realizacji Księgi Wielkiego Księstwa Litewskiego wpisuje się w dążenia do głębszego poznania, nowoczesnego odczytania i promocji w Polsce i Europie jagiellońskiego dziedzictwa dawnej Rzeczpospolitej. Jest to inicjatywa podjeta przez Fundację Pogranicze w odzewie na postulat stworzenia takiej Księgi wyrażony przez Czesława Miłosza, Tomasa Venclovę i Andrzeja Strumiłłę, którzy piszą w liście intencyjnym o tym, iż są “powodowani obowiązkiem wobec przodków”. Prezentuje ona dorobek powstałego przed wiekami na ogromnym terytorium Europy Wschodniej państwa: Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Stało się ono miejscem pionierskiej próby współistnienia narodów, kultur i religii na zasadzie równości i tolerancji. Jest to publikacja w czterech językach: w języku białoruskim, litewskim, polskim oraz angielskim. Zawiera prace historyków oraz bogatą ikonografię historyczną. Do współpracy zaproszenie zostali wybitni uczeni, historycy, pisarze i artyści z Polski, Litwy i Białorusi zainteresowani w swej pracy naukowej i artystycznej fenomenem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Istotne było wypracowanie koncepcji oraz zawartości merytorycznej księgi. W tym celu odbyły się dwie sesje robocze nad koncepcją merytoryczną i artystyczną Księgi: w maju 2006 roku w Sejnach oraz w sierpniu 2006 roku w Szetejniach na Litwie, w miejscu urodzenia Czesława Miłosza. Zaowocowały one stworzeniem zakresu tematycznego przyszłej publikacji, na którą złożą się niepublikowane dotychczas eseje autorstwa biorących udział w debacie oraz bogaty materiał ilustracyjny. Kształt merytoryczny księgi, jak ustalono, podporządkowany zostanie tezie o prekursorskiej roli Wielkiego Księstwa Litewskiego dla tradycji zjednoczeniowych i uniwersalistycznych Europy.

Wśród autorów Księgi są: prof. Egidijus Aleksandravicius — Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie, prof. Alfredas Bumblauskas — Uniwersytet Wileński, dr Rustis Kamuntavicius — Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie, dr Bronius Makauskas — Instytut Studiów Orientalnych Europy Środkowowschodniej, dr Andrzej Pukszto — Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie, prof. Tomas Venclova — Uniwersytet Yale, USA, Sokrat Janowicz — pisarz, dr Oleg Łatyszonek — Uniwersytet w Białymstoku, Krzysztof Czyżewski — Fundacja Pogranicze, prof. Aleksander Fiut — Uniwersytet Jagieloński, prof. Henryk Wisner — Polska Akademia Nauk, prof. Jerzy Kłoczowski — Instytut Europy Środkowowschodniej, prof. Julisz Bardach — Uniwersytet Warszawski, prof. Wladimir Arlou — Uniwersytet w Mińsku, prof. Henac Sachanowicz — Uniwersytet w Mińsku. Autorem koncepcji graficznej i opracowania edytorskiego jest prof. Andrzej Strumiłło.

Celem publikacji Księgi jest wszechstronna i nowoczesna prezentacja historyczego fenomenu Wielkiego Księstwa Litewskiego, a na jego przykładzie bogatego dziedzictwa wielokulturowości jagiellońskiej Rzeczpospolitej.